سفارش تبلیغ
صبا ویژن
معماری تاریخ خانه : مسجد تاریخانه دامغان در شهر دامغان مجموعه بناهایی به نام خدای خانه وجود دارد که احداث آن به ??? هجری بازمیگردد. به زبان ترکی تارا به معنی خدا و خانه همان خانه است . این مسجد نمونه بسیار زیبا و کاملی از مساجد قرون اولیه اسلام برمیگردد شیوه معماری مسجد برگرفته از معماری ساسانی است .ساختمان مسجد شامل یک صحن و حیاط مرکزی که اطراف آن را رواغهای سرپوشیده احاطه کردن طاق آن بر روی ?? ستون مدور دریک ردیف ودر سر ردیف استوار گردیده ودر سر ردیف دیگر در سه ضلع حیاط قرار گرفته هر ضلع دارای ? ردیف ستون است این ستونها مدور و یک متر و نیم قطر دارد واز نظر ویژگیهای معماری مشابه ستونهای کاخهای ساسانی هستند. طاقهای مسجد از آجر است و به طاقهای عهد ساسانی شباهت دارد . درطی قرون تاریخانه را بارها مرمت و بازسازی کرده اند . مناره آجری زیبایی در عهد سلجوقی در این بنا اضافه شده است مناره کنونی ?? متر ارتفاع دارد و بدنه آن با آجرکاری تزیین شده است.

آرامگاه امیر اسماعیل سامانی : در حدود ??? هجری بنایی ساده و کوچکی که یادآور معماری عهد ساسانی است در شهر بخارا بنا شده است این بنا در مرکز شهر قرار دارد و آرامگاه امیر اسماعیل یکی از معروفترین شاهان سلسله سامانی است بنای مذکور به شکل مربع بوده اندازه هر ضلع آن ?? متر است مقبره دارای گنبد نیم کره ای که در چهار طرف آن چهار بنای کوچک بنا کرده اند گنبد بر فراز اتاق چهار گوشی به کمک کنج یا فیل پوش اجرا شده که قابل مقایسه با شیوه گنبد سازی در دوره پارتی و ساسانی است سبک مقبره امیر اسماعیل سامانی شباهت زیادی به آتشکده ساسانی دارد دردوره ها به خصوص در دوره مغول در شمال ایران سرمشق بناهای زیادی گردیده مخصوصا سبک گنبد آن در دوره مغولی هند (گورکانیان) رواج فراوانی یافت . مقبره دارای چهار در ورودی است که بر روی آن چهار طاق هلالی قرار گرفته است . مقبره اسماعیل سامانی گر چه بنایی بسیار کوچک است ولی سادگی و موزون بودن اعضای آن و بالاخره تزیینات داخلی وخارجی آن را در زمره شاهکارهای معماری صدر اسلام قرار داده آجر کاری آن متنوع واز طرحهای مختلف آجرکاری استفاده کرده اند. 

گنبد قابوس : یکی دیگر از بناهایی که آن را شاهکار معماری صدر اسلام می دانند گنبد قابوس است که در شهر قدیم گرگان یا جرجان واقع گردیده این بنا که مقبره امیرشمس المعالی قابوس ابن وشمگیر است در واقع در عداد بزرگترین مفاخر معماری ایران درقرن چهارم هجری است بنای گنبد قابوس از داخل مدور و روی بدنه استوانه ای خارجی ?? پره یا ضلع نیرومند با زاویه قائمهاز قاعده تا بام پیش آمده است و از دو قسمت بدنه و گنبد مخروطی یا رک تشکیل شده است بلندی گنبد مخروطی آن ?? متر وارتفاع بدنه ?? متر است که تمامی از آجرساخته شده اند و از سطح زمین ?? متر ارتفاع دارد و سنگ نوشته و کتیبه به خط کوفی آجری روی بدنه مقبره وقاعده گنبد قرار گرفته که معرفت احداث آن درسال ??? هجری به وسیله  قابوس ساخته شده است .

توضیح بیشتر :               برج قابوس , بلندترین برج آجری جهان

برج قابوس , بلندترین برج آجری جهان از جمله آثار معماری قرن چهارم هجری است که در نزدیکی شهر جرجان روی تپه ای بنا شده است.

هدف از ساخت بنا که بر طبق کتیبه آن‌, در زمان حیات بانی بنا ساخته شده است‌, استفاده از آن به عنوان مقبره وی بوده است.

منشا ساخت برج قابوس مشخص نیست‌, ولی اتینگ هاوزن معتقد است با توجه به این که قابوس یک زرتشتی تازه مسلمان شده بود و هنوز با سنت های پیش از اسلا‌م پیوند داشت‌, می توان منشا ساخت آن را در برخی آثار یادبود مزدایی و دگرسانی خیمه و چادر به یک بنای معماری جستجو کرد.

این بنا از چهار بخش تشکیل شده است که شامل پی و صفه بنا, سردابه‌, بدنه و گنبد مخروطی می شود.

ارتفاع بنا 70 متر است‌, بدنه بنا 37 متر ارتفاع دارد و دارای 10 ترک است.

 

برخی از آثار معماری دوره غزنوی :

?) مجموعه بناهای سنگی بست خراسان در ?? کیلومتری (مسجد ?کاروانسرا ?مقبره? مناره) که به وسیله ارسلان کاذب بنا شده است

?) کاخ لشکری بازار : در افغانستان قرار دارد

?) مناره مسعود سوم : در افغانستان قرار دارد 

?) رباط ماهی یا چاهه : در سرخس خراسان ? تزئینات آجر کاری که در سردر این بنا است قابل مقایسه با بنای مسعود سوم در افغانستان است.

+ نوشته شده توسط مهرداد. حمزه در چهارشنبه سوم خرداد 1385 و ساعت 19:49 | < type=text/java>GetBC(15); یک نظر
تقسیمات : اساس و منشا تقسیمات بناهای اسلامی ایران با آغاز اسلام و گرایش ایرانیان به مذهب جدید در معماری سرزمین کهن سال ایران تغیرات عمده ای پدید آمد . و فرم معماری با الهام و پیروی از سنت های قبل از اسلام راه جدیدی آغاز کرد به طور کلی بنا های مهم به دو دسته تقسیم می شوند .
الف) بناهای مذهبی (مدارس. مساجد و مقابر)
ب)بناهای غیر مذهبی یا کشوری (پل .سد .آب انبرا و... )

الف بناهای مذهبی :مساجد : در معماری اسلامی مساجد اهمیت فوق العاده ای دارند مساجد ایران از نظر پلان به شش دسته تقسیم می شوند :

?)مساجد چهار طاقی : نقشه این نوع مساجد مانند آتشکده های عصر ساسانی مرکب از محوطه ای مربعی است که سقف آن با گنبدی مدور پوشش گردیده مانند : مسجد جامع اصفهان و مسجد برسیان و مسجد اردستان و مسجد گلپایگان

مسجد جامع اصفهانمسجد جامعه اصفهان

مسجد جامع اصفهان



?) مساجد یک ایوانی : این نوع مساجد عبارتند از از یک حیاط و یک ایوان به سمت قبله و از نظر پلان قابل مقایسه با پلانهای ساسانی هستند از نمونه این مسجد را می توان مسجد نیریز را با کاخ فیروز آباد شباهت زیادی دارند .

کاخ فیروزآباد

کاخ اردشیر بابکان (کاخ فیروزآباد)



?) مساجد دو ایوانی: این نوع مساجد شامل یک حیاط و دو ایوان در طرفین وجود دارد مانند مسجد فرومد .زوزن .گناباد(بر طبق کتیبه کوفی آن در سال 609 هجری ساخته شده است و به لحاظ دارابودن کتیبه و آجرکاری‌های ظریف و ساختمان محراب دارای اهمیت بسیاری است) . که هر سه در خراسان هستند .مسجد جامع فرومد گزارش ایران شناسی 110 / مسجد ملک زوزن

      مسجد جامع گناباد    

مسجد فرومد                                      مسجد گناباد                                 مسجد زوزن                        



?) مساجد چهار ایوانی : شامل حیاط مربع یا مستطیل شکلی که در هر ضلع آن یک ایوان قرار گرفته و معمولا ایوان جنوبی دارای گنبدی در بالای آن است مانند : مسجد اردستان و مسجد جامع اصفهان بنای چهار ایوانی قبل از اسلام هم وجود داشته که کاخ آشور در دوره اشکانی ساخته شده است .

مسجد جامع اصفهان

?) مساجد با ترکیب چهار طاق و ایوان : شکل این نوع مساجد شامل یک ایوان در جلو و یک چهار طاقی در عقب است از نظر پلان با بناهای قبل از اسلام با دوره ساسانی قابل مقایسه بوده و احتمالا این بنا الهام بخش معماران بوده است مانند : مسجد اردبیل مسجد جمعه ارومیه که با کاخ ساسانی دامغان قابل مقایسه است .

?) مساجد با تالار مستطیل شکل و گنبد دار : این نوع مساجد به صورت تالار مستطیل شکلی که در وسط آن تالار گنبد دار پو شانده شده مانند مسجد محمدیه در نایین که پلان این نوع مساجد نیز در بناهای قبل از اسلام به کار رفته مانند : ایوان کرخه در خوزستان ..

<ناو یعنی : چشمه طاق که معمولا چشمه طاق وسط را با دهانه بیشتر اجرا می کردند >  

توضیح بیشتر در مورد بناها



 مسجد ملک زوزن
این مسجد در 65 کیلومتری جنوب غربی شهر خواف ،در شهر قاسم آباد و در فاصله تقریبی 2 کیلومتری از جاده اصلی واقع شده است . مسجد ملک زوزن از مساجد دو ایوانی به سبک خراسانی است و تاریخ بنا در کتیبه آجری  سمت چپ ایوان قبله مشهود می باشد که تاریخ ربیع الاول سال 615  هجری قمری در آن خوانده می شود . پلان بنا دو ایوانی است و ایوان ها  در جهات شرق و غرب ساخته شده اند . ایوان غربی در ابعاد بزرگ تر و دارای تزئیناتی با تلفیق آجر و کاشی  به رنگ های فیروزه ای  و با  طرح هندسی می باشد که در قاب بندی های بزرگ  آجری اجرا شده است . این ایوان فاقد طاق بوده و طاق  پایه های ایوان غربی آن فرو ریخته است . در طرفین این ایوان ستون هایی به جا مانده که نمایانگر وجود شبستانی در گذشته در این محل می باشد .ایوان دو طبقه بوده و در هر طرف دارای سه دهنه طاقدار است که ورودی به سمت شبستان ها محسوب می شده و طبقه دوم حالت غلام گردش دارد . زیر این ایوان آثار پنج پایه ستون مستطیل و چهار پایه ستون مدور دیده می شود . در دیواره داخل ایوان محل محراب وجود دارد که از محراب اولیه اثری وجود ندارد .
 در بالای محل محراب و در بخش پاطاق ، آثار تزئینات بسیار نفیسی از کاشی فیروزه ای و لاجوردی به زمینه آجر وجود دارد که در قاب های مستطیل و دایره ای اجرا    شده اند و در وسط آن ها یک دایره  آجری با کتیبه ای از کاشی ملاحظه می شود . در قسمت چپ محل محراب ، ورودی راه پله به سمت بالا مشهود است .در سمت شمال این ایوان ( غربی )  محراب دیگری در جریان حفاری از زیر خاک خارج شد که احتمالاً مربوط به مسجد قبلی می باشد که در این محل وجود داشته است .
استنباط گروه با توجه به تزئینات و گچبری های این محراب  بر این است که این محراب در قرن ششم یا هفتم  ساخته شده و پس از ویرانی مسجد و این محراب ، مسجد جدیدی در دوره ایلخانان در این محل ساخته اند . محراب مزبور از گچ بوده و دارای کتیبه ای در حاشیه مستطیل شکل آن با زمینه آبی رنگ می باشد و در زیر آن نقوش اسلیمی و فرو رفتگی داخل محراب دیده می شود . در بالای فرورفتگی محراب ، کتیبه ای اجرا شده است و در قوس بالایی این فرو رفتگی نیز آثار کتیبه دیگری مشهود است .دو ستون نما در طرفین فرورفتگی دیده می شود که آسیب دیده اند . در بالای محراب نیز تزئینات اسلیمی در پیشانی اجرا شده که آسیب  دیده اند .  گزارش ایران شناسی 110 / مسجد ملک زوزن
در بین دو ایوان فضای خالی دیده می شود که احتمالاً صحن مسجد بوده و  امروزه در آن اتاقکی جدید ساخته اند و کاشی های مربوط به مسجد و حفاری محل را در آن نگهداری می کنند و نگهبانان و کارگران مرمتگر بنا در آن استراحت می کنند . ایوان شرقی نیز به قرینه ایوان غربی و با ابعاد کوچکتر اجرا گردیده که در طرفین چپ و راست داخل آن طاق برای ورود به شبستان ها تعیبع شده که امروزه از شبستان های مزبور اثری باقی نیست . در بخش جلوی این ایوان از بیرون آثار تزئینات آجری با نقوش هندسی و کاشی های فیروزه ای دیده می شود و داخل ایوان نیز مقرنس آجری  با  تزئینات  کاشی  به طرح لوزی و به رنگ فیروزه ای اجرا شده است .
سفال هایی که در این مسجد به دست آمده دارای لعاب کاملاً ایلخانی و مشابه سفال ها و کاشی های سلطانیه می باشد . وجود این کاشی ها موید همان نظریه مطرح شده در مورد بنا می باشد .
دونالد ویلبر در صفحه 114 کتاب معماری ایران در عصر ایلخانی به این بنا اشاره کرده است و علی رغم این که از آن بازدید نکرده است ، در مورد این بنا می نویسد:«دیوارهای یک ایوان بزرگ و به علاوه بازمانده های خرابه یک ایوان دیگر می رساند که زمانی مسجدی بزرگ با تزئینات مجلل در آن جا وجود داشته است.در اطراف خرابه های این مسجد ، انبوه خاک و خشت شهری است به نام زوزن ، که از بین رفته ، ولی در زمان سابق یکی از سه مرکز عمده این ناحیه بوده است. آندره گدار که در سال 1940 از این محل دیدن کرده و نام آن را زازن ترجمه کرده است نقشه ای از آن و عکس هایی از تزئینات کاشی کاری و سفالی جالب آن و شرح بنا را برای اولین بار منتشر کرده است.گدار پس از ثبت تاریخ موجود که 616 هجری قمری برابر با 1219 میلادی می باشد ، اظهار عقیده می کند که نوع نقشه و خصوصیات تزئینی مسجد تقلیدی از ساختمان های قرن 12 میلادی استان خراسان است .یاد داشت : بازدید نشده»
این مسجد در سال 615 هجری قمری  به دستور ابوالموید  ابوبکرعلی الزوزنی ملک زوزن دوران سلطنت علاالدین محمد خوارزمشاه بنیاد گردیده و تنها اثر معماری شهر زوزن است که پس از حمله مغول برجای مانده است . مسجد فعلی بر روی خرابه های مسجد قبلی احداث شده و پس از مرگ ملک زوزن با حمله مغول نیمه تمام مانده است . گزارش ایران شناسی 110 / مسجد ملک زوزن  گزارش ایران شناسی 110 / مسجد ملک زوزن

 

مسجد جامع نیریز 



 مسجد جامع کبیر :

این مسجد یکی از بناهای تاریخی و از قدیمیترین مساجدی است که در سده های نخستین اسلامی بنا شده است . برخی این مسجد را آتشکده دانسته و گفته اند که در دوره ساسانیان ، آتش مقدس را از آتشکده کاریان به آنجا می آوردند . در اینکه در نیریز آتشکده بوده تردیدی نیست ، اما اینکه این مسجد در مکان آتشکده بنا گردیده جای تردید است . این مسجد زیبا برای اولین بار بوسیله " آندره گدار " مدیر کل سابق باستانشناسی ایران مورد بررسی قرار گرفت و کتیبه های محراب آن خوانده شده در کتاب آثار ایران از نشریات اداره کل عتیقات ترجمه آقای سید محمد مصطفوی در صفحه 100 مطالب کوتاهی راجع به مسجد جامع نیریز درج گردیده و چنین توضیح داده شده که ایوان اصلی مسجد به شیوه بناهای ایوان دار بنا گشته و بقیه مضافات بنای فعلی مسجد جامع بتدریج در قرون متمادی احداث گردیده است و قدیمیترین قسمت مسجد ایوان است که در قسمت جنوبی به چشم می خورد . بناهای پیرامون آن الحاقی است . ایوان اصلی دارای طاقی ساده ، گاهواره ای شکل بوده و ضلع پیشین ایوان سر تا سر باز و ضلع عقب ایوان را دیوار ضخیمی مسدود نموده که محراب قدیمی در همین دیوار احداث گردیده است ، اضلاع شرقی و غربی ایوان هر یک دارای پنج طاق نمای عمیق است که فعلاً از صورت طاق نمایی خارج گردیده اند . تاریخهای تغییرات و تعمیرات مسجد بر سردر ورودی و قدیمیترین تاریخها در محراب ایوان به چشم می خورد و قدیمیترین تاریخ را که در مسجد جامع نیریزمی توان یافت سال 363 سال بنای محراب ایوان جنوبی است ولی امکان دارد تاریخ قدیمیتر از آن نیز در مسجد وجود داشته باشد که از میان رفته است . محراب دارای تاریخهای متعددی است :

تاریخ اول : چنین خوانده می شود : فی سنه ثلث و ستین و ثلث مائه 363

تاریخ دوم : فی سنه ستین و اربعماً 460

تاریخ سوم : فی سنه ستین و خمساله السقف 560

تاریخ چهارم : چنین خوانده می شود : امرالموبی عماد الملک و الدوله و عزه نصره فی جمادی الثانیه د راین تاریخ عدد خوانده نمی شود و چون نوشته آن مجاور زمین بوده هنگام تعمیر صدمه دیده و به جای آن نقوش هندی ترسیم گردیده اند . کتیبه های محراب مذکور از نمونه های جالب گچ بری و کتیبه ای به خط ثلث بر دور محراب نصب شده که اسامی دوازده امام را با زیبایی خاص بر دور آن گچ بری نموده اند . ( سنه 946 )

دور محراب دارای گچ بری های بسیار زیبا است و آیات قرآنی در بین تزیینات گچ بری با خط کوفی دیده می شود . این کتیبه مربوط به تعمیراتی است که در دوره شاه طهماسب صفوی در مسجد صورت گرفته است .

تاریخ های محراب که در بالا از آن سخن داشتیم به ادوار زیر تعلق دارند :

تاریخ 363 مربوط به تعمیراتی است که در دوره عضدالدوله دیلمی در مسجد مذکور امجام شده و تاریخ 460 مربوط می شود به تعمیرات در دوره سلجوقیان دوره سلطنت آلب ارسلان سلجوقی . سال 560 مربوط می شود به تعمیرات مسجد در دوره خوارزمشاهیان و دوره سلطنت سلطان ایل ارسلان خوارزمشاهی .

در سمت چپ دیوار محراب نیز کتیبه هایی گچ بری شده است . که متأسفانه تاریخ ندارد . به پیشانی سردر ورودی مسجد نیز سه کتیبه مربوط به تعمیرات مسجد باقی است که تاریخ یکی از آنها 1300 هجری و مربوط به تعمیرات دوره قاجاریه است .

معلم دانشمند مرحوم حاج محمد طاهری در یادداشتهای خود چنین آورده است که نیریز دارای یک مسجد جامع کبیر ( غیر از مسجد جامع کبیر فعلی ) در جنوب بقعه خواجه احمد انصاری که فعلاً بصورت تل خاکی درآمده و آثار مسجد هنوز دیده می شود . در نزدیک یکصد سال پیش مسجد نامبرده و بقعه خواجه احمد انصاری در اثر سیلاب نابود و مرحوم حاجی زین العابدین خان حاکم این شهر تصمیم گرفت که هر دو را تعمیر کند . پس از آنکه بقعه را تعمیر کرد ، او را در حمام به قتل رساندند و موفق به تعمیر مسجد نشد .

به روایت دیگر مسجد جامع کبیر کنونی در قرون گذشته بر اثر سیل آسیب فراوان دیده که بعداً از طرف شخصی به نام میرزا نظام که بزرگ عشایر بود تعمیر گردیده و سنگ تعمیر آن در بالای سر درب مسجد مزبور است که این اشعار روی آن نوشته شده است :

زبده اولاد حیدر وارث خیرالانام باعث تعمیر مسجد حضرت میرزا نظام

خواست چون تاریخ این تعمیر عقل پیر گفت مسجد الاقصی بود این باب یا بیت الحرام


نوشته شده در  یکشنبه 87/5/27ساعت  7:37 عصر  توسط چشمه 
  نظرات دیگران()


لیست کل یادداشت های این وبلاگ
خواب راحت در لانه ای انسانی
معماری کشور زیبای هندوستان
چند تصویر
انهم معماری به سبک سوئدی!
پروژه معماری
عکس های زیبا از طراحی دکوراسیون داخلی
دهکده ای در هلند بدون خیابان
استخر
همه بریم پا بوس آقامون امام رضا (ع)
Classical Italian Baroque Architecture
طراحی داخلی سوپر لوکس قسمت دوم
طراحی داخلی سوپر لوکس
ویلا : نماها و پلان ها قسمت سوم
ویلا ک نماها و پلان ها قسمت دوم
ویلا:نماها و پلان ها
[همه عناوین(173)]